İzmir Demokrasi Üniversitesi, 20 Ağustos 2016 tarihinde 2809 sayılı Kanuna eklenen Ek Madde 170 ile kurulmuş ve 7 Eylül 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kuruluşuyla birlikte üniversite bünyesinde Sosyal Bilimler Enstitüsü de yer almış ve bu enstitü, toplam 32 programda eğitim-öğretim faaliyetlerine başlamıştır. Bu programlar arasında 9 tezsiz yüksek lisans, 18 tezli yüksek lisans ve 5 doktora programı bulunmaktadır.
İzmir Demokrasi Üniversitesi'nin misyonu, bilim, sağlık, sanat, ekonomi, kültür ve teknoloji alanlarında katkı sağlamaktır. Üniversite, etik değerleri gözeterek yenilikçi ve disiplinler arası araştırmalar yapmayı, eleştirel düşünebilen ve geleceğe yön veren bireyler yetiştirerek topluma hizmet etmeyi hedeflemektedir.
Üniversitenin vizyonu, özgün ve yenilikçi bilimsel çalışmaları ve sunduğu nitelikli eğitim-öğretim hizmetleriyle toplumsal gelişime öncülük eden, sorumluluk sahibi mezunlarıyla insanlığın geleceğine katkı sunan ve uluslararası tanınırlığı olan seçkin bir araştırma üniversitesi olmaktır.
İzmir Demokrasi Üniversitesi, Cumhuriyet ve temel ilkelerine bağlılık, kurumsal aidiyet bilincine sahip olma, disiplinler arası yaklaşım, yenilikçilik ve yaratıcılık, demokratiklik ve katılımcılık, şeffaflık ve hesap verebilirlik, estetik duyarlılık ve çevreye saygı, kalite ve verimlilik odaklılık, sosyal sorumluluk bilincine sahip olma ve toplumsalcılık, etik değerlere ve hukukun üstünlüğüne bağlılık, fırsat eşitliği, liyakat ve hakkaniyet, ifade özgürlüğü, akademik özgürlük ve farklı düşüncelere saygı gibi temel değerler üzerine inşa edilmiştir.
İzmir Demokrasi Üniversitesi, bu misyon, vizyon ve değerler doğrultusunda eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürerek toplumsal gelişime katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.