İzmir Bakırçay Üniversitesi, 20 Ağustos 2016 tarihinde kabul edilen ve 7 Eylül 2016 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 6745 sayılı kanun ile kurulmuştur. İlk rektör atanması 28 Ağustos 2017 tarihinde gerçekleşmiş ve üniversite, 2018 yılında "Özel bir Devlet Üniversitesi" sloganıyla eğitim-öğretim faaliyetlerine başlamıştır. Üniversite, kuruluşunda belirlenen İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi ile Adalet Meslek Yüksekokulu'na ek olarak Tıp Fakültesi'nin de kurulmasıyla 850 öğrenciyle eğitime başlamıştır.
Zamanla yapılan düzenlemelerle üniversite bünyesine Hukuk Fakültesi, Eczacılık Fakültesi ve Kınık Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu eklenmiştir. 28 Mart 2020 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararı ile üniversitenin mevcut enstitüleri kapatılarak yerine Lisansüstü Eğitim Enstitüsü kurulmuş ve aynı yıl Menemen Meslek Yüksekokulu ismi değiştirilmiştir. Üniversite, akreditasyon süreçlerine hazırlık yaparak, nitelikli meslek sahiplerinin yetiştirilmesi amacıyla lisansüstü programlar ve sürekli eğitim merkezi ile hizmet vermeyi amaçlamaktadır.
İzmir Bakırçay Üniversitesi, sağlık ve teknoloji temalı bir yapılanma çerçevesinde girişimcilik ve AR-GE faaliyetlerini yürütmektedir. Sağlık temalı bir teknopark olan İzmir Bakırçay Üniversitesi Kuzey İzmir Sağlık ve Yaşam Bilimleri Teknoloji Geliştirme Merkezi kurulmuş ve bu merkez, yerli firmalarla iş birliği yaparak teknoloji transferi ve yerelleştirme politikalarını desteklemektedir.
Üniversite, ekolojik ve ekonomik açıdan kendine yeten bir yapı oluşturma hedefindedir. Yeşil kampüs projesi kapsamında enerji ihtiyacını karşılamak için güneş enerjisi santralleri kurulmuş, yağmur suyu ve yüksek seviyeli taban suyunun sulamada kullanılması hedeflenmiştir. Ayrıca, atıkların değerlendirilmesi ve geri dönüşüm projeleri ile çevreye duyarlı bir yapı oluşturulmaktadır. İzmir Bakırçay Üniversitesi, engelli dostu yapısıyla da dikkat çekmekte ve her düzeydeki engelli öğrencinin ihtiyaçlarına cevap verecek altyapıyı sağlamaktadır.
Üniversitenin uzun vadeli stratejik planları arasında, kuruluşunun 10. yılına kadar yaklaşık 20-25 bölümün olduğu, 8-10 bin lisans öğrencisi, 3-4 bin lisansüstü öğrencisi bulunan, uluslararası standartlarda bir sağlık köyünü işleten ve teknoparklarında ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayan bir yapı hedeflenmektedir. Bu hedeflere ulaşmak için doğayla dost, yenilenebilir enerji kullanan ve çevreye duyarlı bir ekip ile çalışılmaktadır.