Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Türkiye ve Orta Doğu ülkelerinin kalkınmalarına katkıda bulunmak ve özellikle fen bilimleri ile sosyal bilimler alanlarında uzman yetiştirmek amacıyla 15 Kasım 1956 tarihinde "Orta Doğu Yüksek Teknoloji Enstitüsü" adıyla kurulmuştur. Üniversitenin "Kuruluş ve Hazırlıkları Hakkındaki 6887 Sayılı Kanun" 29 Ocak 1957 tarihinde yürürlüğe girmiştir. ODTÜ'yü özel statüsüne ve tüzel kişiliğine kavuşturan 7307 sayılı "Kuruluş Kanunu" ise 27 Mayıs 1959 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
ODTÜ, Türk yüksek öğrenim sistemine birçok yenilik getiren ve çağdaş eğitimin öncüsü olan bir kurum olarak, ilk yıllarını Kızılay'da Müdafaa Caddesi'nde Emekli Sandığı'na ait küçük bir bina ile TBMM arkasında bulunan barakalarda geçirmiştir. 1963 yılında ise ülkemizin ilk yerleşkesi olan bugünkü yerine taşınmıştır. İlk olarak 1956 yılında Mimarlık Bölümü öğretime açılmış, 1957 Bahar döneminde ise Makina Mühendisliği Bölümü'nde eğitim başlamıştır. 1957-1958 öğretim yılı başında Mimarlık, Mühendislik ve İdari Bilimler Fakülteleri kurulmuş, 1959 yılında Fen Edebiyat Fakültesi de bu fakültelere eklenmiştir. Eğitim Fakültesi ise 1982 yılında öğretime başlamıştır. Günümüzde, ODTÜ'de 41 lisans programının yürütüldüğü beş fakülte bulunmaktadır.
Üniversite bünyesindeki Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler, Enformatik, Uygulamalı Matematik ve Deniz Bilimleri Enstitülerinde 107 yüksek lisans ve 69 doktora programı yürütülmektedir. Deniz Bilimleri Enstitüsü ise İçel-Erdemli'de çalışmalarını sürdürmektedir. ODTÜ'de öğretim dili İngilizce olup, hazırlık sınıfı öğrencilerine İngilizce eğitimi Yabancı Diller Yüksekokulu tarafından verilmektedir.
Kurulduğu günden bu yana bilimsel düzeyi, kültürel ve düşünsel boyuttaki ağırlığı ve nitelikli mezunları ile Türkiye’nin seçkin ve saygın kurumlarından biri haline gelen ODTÜ, bugün yaklaşık 791 öğretim üyesi (Prof., Doç., Yrd. Doç.), 225 öğretim görevlisi, 1273 araştırma görevlisi ve 28.000'den fazla öğrenciye ev sahipliği yapmaktadır. Toplam mezun sayısı ise 120.000'in üzerindedir.
ODTÜ, eğitim ve araştırmada mükemmeliyeti hedefleyen, uluslararası alanda tanınan ve saygı duyulan bir üniversite olarak hem Türkiye'de hem de global düzeyde önemli bir konuma sahiptir. Üniversitenin sağladığı eğitim, araştırma ve toplumsal hizmetlerle, öğrencilerinin ve mezunlarının hem yerel hem de uluslararası düzeyde önemli başarılara imza atmasını sağlamaktadır.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kuzey Kıbrıs Kampüsü (ODTÜ KKK), 2000 yılında Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti hükümetlerinin ODTÜ'ye yaptığı davet sonucunda kurulmuştur. Bu büyük yükseköğretim projesi, Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmekte olup hem Türk hem de uluslararası öğrencilere hizmet vermektedir. ODTÜ KKK, ODTÜ Ankara'nın tam akademik ve idari desteğine sahiptir.
ODTÜ KKK, mühendislik ve sosyal bilimler gibi alanlarda uluslararası akredite (örneğin, ABET) dereceleri sunmaktadır. Eğitim dili İngilizcedir.
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü, 2003-2004 akademik yılında bir lisans programına, 2004-2005 akademik yılında ise altı lisans programına öğrenci kabul etmiştir. Bu öğrenciler ilk yıllarını ODTÜ Ankara Kampüsü'nde geçirmiş ve 2005-2006 akademik yılı başında ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü'ne taşınmışlardır. 2013-2014 akademik yılında, ODTÜ KKK'da yaklaşık 2200 öğrenciye 15 lisans programı ve 3 yüksek lisans programı sunulmuştur. 2023-2024 akademik yılı itibariyle ODTÜ KKK, 14 lisans programı, 5 yüksek lisans programı ve 12 yan dal programı sunmaktadır.
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü, tüm akademik ve idari işlerde Ankara'daki ana kampüse bağlıdır. ODTÜ KKK'nın tüm derece programları, ODTÜ Senatosu tarafından onaylanmakta ve Ankara'daki ana kampüs ile aynı kalite standartlarını sağlamaktadır. ODTÜ KKK'daki akademik kadro, ODTÜ Senatosu ve Yönetim Kurulu tarafından belirlenen aynı kriterlere göre işe alınmakta ve terfi ettirilmektedir. ODTÜ KKK mezunları, uluslararası alanda tanınan ODTÜ diploması almaya hak kazanmaktadır.