Marmara Üniversitesi, Türkiye'nin en köklü eğitim kurumlarından biri olup, tarihsel kökenleri 1883 yılına dayanmaktadır. Üniversitenin çekirdeğini oluşturan Hamidiye Ticaret Mektebi, 1883 yılında Kanlıfırın’daki İzzet Efendi Konağı'nda faaliyete geçmiş, 1890'da Beyazıt'taki Hakkı Bey Konağı'na taşınmıştır. Cumhuriyet'in ilanı ile birlikte adı Ticaret Mekteb-i Âlisi olarak değiştirilmiştir. İlk mezunlarını 1887 yılında veren kurum, 1924-1925 eğitim ve öğretim yılı başında Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi’ne dönüşmüş olup, Türkiye'de kadın ve erkek öğrencilerin bir arada eğitim aldığı (karma eğitim) ilk eğitim kurumu olma özelliğini taşımaktadır. 1959 yılında İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi (İİTİA) adını almıştır. Akademi tarafından kullanılan Sultanahmet'teki bina, yapıldığı tarihten 1970'lere kadar geçen sürede bazı değişiklikler geçirmiştir.
İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, 20 Temmuz 1982 tarih ve 17760 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Yüksek Öğretim Kurumları Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile Marmara Üniversitesi'ne dönüştürülmüştür. 1982-1983 eğitim ve öğretim yılında 9 fakülte, 1 yüksekokul ve 1 enstitü ile yola çıkan üniversite, bugün 21 fakülte, 1 yüksekokul, 4 meslek yüksekokulu ve 12 enstitü ile faaliyetlerini sürdürmektedir.
Marmara Üniversitesi'nde halen aktif olan ön lisans ve lisans program sayısı 153'tür. Türkiye'nin bilimsel birikimine 3000’i aşan öğretim elemanı ve 70.000'i aşan öğrencisiyle katkıda bulunan önemli yükseköğretim kurumlarından biridir. İktisat, İşletme, Siyasal Bilgiler, Mühendislik, Tıp, Diş Hekimliği, Eczacılık, Güzel Sanatlar ve İlahiyat Fakülteleri başta olmak üzere çeşitli akademik birimlerde eğitim verilmektedir. Üniversite, Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca ve Arapça olmak üzere beş dilde eğitim sunarak Türkiye'deki çok dilli üniversitelerden biri olma özelliğine sahiptir. 1982'den sonra hızla büyüyen Marmara Üniversitesi, enstitü, fakülte, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve araştırma uygulama merkezleri ile eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetlerini sürdürmektedir.
Öğretim etkinliklerinin yanı sıra, topluma yönelik hizmetlerini de geliştiren Marmara Üniversitesi, yayın ve danışmanlık çalışmalarına büyük önem vermektedir. Sanayi ötesi toplumların bilgi toplumu niteliği kazandığı yüzyılımızda, üniversite toplum taleplerine uyum göstererek, ülkemizde ihtiyaç duyulan insan gücü ve teknolojinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Üniversite, ekonomik, politik, kültürel ve benzeri sorunlara çözüm üretecek eğitim anlayışı ve araştırmalarıyla, ülkemizi yurtiçi ve yurtdışında başarıyla temsil etmektedir.